Czym jest współuzależnienie?

Współuzależnienie (współzależność) to termin, który w psychologii może brzmieć dziwnie i odpychająco, ale dotyczy wielu z nas i pojawia się w różnych formach w codziennym życiu. Aby lepiej to zrozumieć, warto przyjrzeć się temu zjawisku w kontekście naszych relacji i emocji.

Współuzależnienie to związek, w którym jedna osoba potrzebuje drugiej, która z kolei potrzebuje być potrzebna. Dawcaczuje się bezwartościowy, chyba że jest potrzebny – poświęca się dla „biorcy”, który staje się osobą umożliwiającą, by jego życie było w jakiś sposób uznane. DR. EXELBERG

Dynamika „dający” i „biorący” – Jak wygląda współuzależnienie w relacjach?

Często w bliskich relacjach pojawia się podział na dającego i biorącego. Tego typu relacje są pełne napięć i zgrzytów, ponieważ często kończą się na tym, że jedna osoba daje, by otrzymać coś w zamian (np. uwagę, aprobatę, poczucie bycia dobrą osobą), a druga bierze, nie angażując się w równym stopniu.

Warto zadać sobie kluczowe pytanie: Jaką jesteś osobą dla siebie? Kiedyś uświadomiłam sobie, że przez długi czas starałam się być wspaniałą osobą dla innych, ale byłam okropna dla siebie. Dopiero po głębszej edukacji i refleksji zrozumiałam, że to nie działa w ten sposób. Nie można być dla kogoś wspaniałym, ignorując swoje potrzeby i traktując siebie źle. Zamiast tego, trzeba dbać o siebie, bo tylko wtedy jesteśmy w stanie naprawdę zadbać o innych.

Współuzależnienie – wyuczone zachowanie

Współuzależnienie to często wyuczone zachowanie, które może być przekazywane z pokolenia na pokolenie. Osoby współuzależnione często tworzą i utrzymują relacje jednostronne, które są niszczące emocjonalnie. Początkowo termin ten był używany w kontekście osób związanych z osobami uzależnionymi od alkoholu czy narkotyków, ale obecnie jest stosowany szerzej – obejmuje osoby żyjące w dysfunkcyjnych rodzinach, bez względu na to, czy dotyczy to uzależnień, przemocy czy innych problemów.

Dysfunkcyjna rodzina i jej wpływ na współuzależnienie

Dysfunkcyjna rodzina to taka, której członkowie cierpią z powodu strachu, złości, bólu lub wstydu, które są ignorowane lub zaprzeczane. Może to obejmować uzależnienia (od alkoholu, narkotyków, jedzenia, seksu), przemoc fizyczną lub emocjonalną, a także obecność osoby cierpiącej na przewlekłą chorobę psychiczną. W rodzinach dysfunkcyjnych nie mówi się o problemach – ignorowanie ich prowadzi do tłumienia emocji i lekceważenia własnych potrzeb.

Jak zachowują się osoby współuzależnione?

Osoby współuzależnione mają niską samoocenę i często szukają wszystkiego poza sobą, by poczuć się lepiej. Trudno im być sobą, dlatego często sięgają po alkohol, narkotyki lub inne substancje, aby odreagować. Ich dobre intencjesprawiają, że próbują zaopiekować się osobą przeżywającą trudności, ale opieka ta staje się kompulsywna.

Współuzależnione osoby często przyjmują rolę męczennika, starając się ratować innych. Na przykład, żona alkoholika może wciąż usprawiedliwiać jego zachowanie, matka może wybaczać wagarującemu dziecku, a ojciec może chronić dziecko przed konsekwencjami wykroczeń. Niestety, te działania prowadzą do pogłębiania uzależnienia i uzależnienia od pomocy „dobroczyńcy”.

Cechy charakterystyczne osób współuzależnionych

• Przesadne poczucie odpowiedzialności za innych.
• Mylenie miłości z litością – współczucie staje się motywacją do ratowania.
• Skłonność do robienia więcej niż ich udział, przez cały czas.
• Poczucie zranienia, gdy ich wysiłki nie są doceniane.
• Niezdrowe uzależnienie od związków – robienie wszystkiego, aby utrzymać związek, nawet kosztem siebie.
• Ekstremalna potrzeba aprobaty i uznania.
• Poczucie winy.
• Kontrolowanie innych metodą „bycia miłym”.
• Brak zaufania do siebie i innych.
• Strach przed porzuceniem lub samotnością.
• Trudności z identyfikowaniem uczuć.
• Sztywność w przystosowaniu się do zmian.
• Problemy z intymnością i granicami.
• Chroniczny gniew.

Jak wychodzić ze współuzależnienia?

Aby zacząć proces zdrowienia, trzeba zrozumieć swoje zachowanie i zaakceptować swoje uczucia i potrzeby. Zrozumienie, że nie musimy być „ratownikami” i nie musimy poświęcać siebie dla innych, jest kluczowym krokiem. Nauka mówienia „nie” i bycie twardym, ale kochającym, to część procesu zdrowienia.

Zdrowienie z współuzależnienia to powrót do siebie, nawiązanie kontaktu z emocjami i odbudowa zdrowych granic. Odnajdywanie wolności i spokoju to cel, do którego warto dążyć.