Gaslighting – co to jest? Taktyka manipulacji narcystycznej, która podważa Twoją rzeczywistość

Czym jest gaslighting?

„Gaslighting” to pojęcie zaczerpnięte z języka angielskiego, oznaczające manipulację polegającą na systematycznym podważaniu czyjejś percepcji rzeczywistości. Celem osoby stosującej gaslighting jest wzbudzenie wątpliwości – ofiara ma przestać ufać swoim zmysłom, pamięci, a nawet zdrowemu rozsądkowi.

Ten sposób manipulacji jest typowy dla osób narcystycznych, ale mogą go stosować także inni sprawcy przemocy psychicznej – świadomie lub nieświadomie.

Jak wygląda gaslighting w praktyce?

To specyficzny rodzaj kłamstwa lub zniekształcania faktów, który prowadzi do dezorientacji emocjonalnej i utrudnia obronę przed kolejnymi formami manipulacji.

Przykłady:

Narcyz mówi: „Projekt ma być gotowy do piątku”, a gdy go oddajesz, słyszysz: „Nie, mówiłem o czwartku”.
Umawiasz się, że odbierze dzieci ze szkoły, a on twierdzi, że nic takiego nie ustalaliście.
Twierdzi, że coś zrobiłaś lub powiedziałaś, mimo że Ty wiesz, że tak nie było – ale zaczynasz się wahać.

Typowe zdania używane w gaslightingu:

„Nigdy tego nie powiedziałem.”
„Jesteś przewrażliwiona.”
„To tylko żart.”
„Robię to dla Twojego dobra.”
„Zrobiłem to, bo Cię kocham.”
„To Ty jesteś problemem, nie ja.”
„Jeśli mnie kochasz, to…”
„Jesteś dramatyczna.”
„To się nigdy nie wydarzyło.”

Co się dzieje z ofiarą?

Zaczyna wątpić w siebie.
Czuje się zagubiona i zdezorientowana.
Zaczyna kwestionować własną pamięć, emocje, a nawet poczytalność.
Traci zdolność reagowania i stawiania granic.

Dlaczego narcyzi stosują gaslighting?

Gaslighting pojawia się najczęściej w momencie, gdy ofiara zaczyna się budzić – zaczyna zauważać przemoc, stawiać pytania, odsuwać się emocjonalnie.

To wtedy narcyz sięga po tę taktykę, by odzyskać kontrolę i utrzymać swoją dominację.

Uwaga – nie każde nieporozumienie to gaslighting

Warto pamiętać, że w normalnych relacjach mogą się zdarzyć różnice percepcji, pomyłki czy inne wspomnienia zdarzeń – to nie musi oznaczać gaslightingu.

Gaslighting to systematyczne, powtarzalne działania, które mają na celu podważenie Twojej rzeczywistości i podporządkowanie Cię drugiej osobie. Ważny jest kontekst i intencja.

Co możesz zrobić?

Zaufaj swojemu rozsądkowi i swojej intuicji – jeśli czujesz się emocjonalnie zamieszana, to już jest sygnał.
Zapisuj fakty, terminy, zdarzenia – pomoże Ci to odzyskać jasność.
Szukaj wsparcia – psychoterapeuty, grupy wsparcia, zaufanej osoby.
Ucz się stawiać granice i rozpoznawać czerwone flagi.

Gaslighting to silna czerwona flaga przemocy psychicznej. Jeśli go doświadczasz – nie jesteś sama. Jesteś osobą, która ma prawo do prawdy, szacunku i przejrzystości w relacji.

Kompaktowy ebook o manipulacjach — prosty, klarowny i praktyczny. 60 najczęściej stosowanych taktyk oraz sposoby, jak je rozpoznawać, nazywać i nie dać się wciągnąć w gry. Napisany z myślą o osobach, które chcą odzyskać spokój, jasność i pewność siebie. Chcę, aby był dostępny cenowo dla każdego — także dla tych, którzy po trudnych relacjach dopiero zaczynają odbudowywać siebie, swoje granice i poczucie bezpieczeństwa. Dostępny tutaj: https://buymeacoffee.com/malvinadunder/extras

Teksty o narcyzmie nie są często neutralne, to nie aromaterapia.
Część osób, które stosują tego typu manipulacje, może poczuć zagrożenie czytaniem o taktykach, które wychodzą na światło dzienne.
Psychologia pozostaje neutralna i kieruje się swoimi zasadami. Jednak, gdyby tutaj było napisane:
„Dynamika relacji narcystycznej sprzyja występowaniu dysregulacji emocjonalnej o podłożu intrapersonalnym i interakcyjnym, co wtórnie prowadzi do chronicznej deprywacji potrzeb afiliacyjnych, koregulacyjnych i autonomicznych, utrwalając dezadaptacyjne schematy funkcjonowania”…to mało kto się zainteresuje.
A jeśli jest napisane:
„narcyz rozbraja, łamie Twoje granice, robi z Ciebie winowajcę, a potem oczekuje wdzięczności.” — to osoba w takiej relacji powie:
„O Boże, w końcu ktoś opisał mój świat.”
Psychoedukacja musi być zrozumiała.
To nie jest praca doktorska — to ludzki język.
Na tę stronę często trafiają osoby otwarte, ciekawe świata, empatyczne i właśnie te najbardziej potrzebują tej wiedzy.

Znajdziesz w tej kategorii “narcyzm” ważne informacje na temat zachowań narcystycznych i manipulacjach. Każdy człowiek ma ego i każdy może się negatywnie zachować, dlatego trzeba patrzeć całościowo, a NIE wybierać pojedyncze zdania z kontekstu. Aby lepiej poznać i zrozumieć narcyzm, czym jest i nie jest, zajrzyj do innych artykułów.