Jedną z cech narcyzmu jest łamanie etyki pracy

Jak rozpoznać czerwone flagi i chronić się w środowisku zawodowym

Wokół narcyzmu narosło wiele mitów i stereotypów. Dlatego tak ważne jest pogłębianie wiedzy, by trafnie rozpoznawać „czerwone flagi” – czyli sygnały ostrzegawcze, które mogą pomóc uniknąć trudnych, wyniszczających relacji również w środowisku pracy.

Dobry wizerunek i brak etyki – jak to możliwe?

Osoba o cechach narcystycznych zazwyczaj buduje bardzo dobry wizerunek – to dla niej priorytet, który umożliwia funkcjonowanie i manipulację. Za maską wielkiego altruizmu może kryć się:

• poczucie uprzywilejowania (stawianie siebie ponad innymi),
• impulsywność i powierzchowność (rozpoczynanie projektów bez ich kończenia),
• brak odpowiedzialności,
• manipulacyjne zachowania,
• a także łamanie zasad poufności i etyki.

Przykład z korporacji (manipulacja i złamanie etyki):

Manager zespołu w dużej firmie technologicznej często podkreśla, jak ważna jest dla niego praca zespołowa, innowacja i transparentna komunikacja. Na zebraniach chętnie zabiera głos, uśmiecha się, rzuca żartami, cytuje wartości firmy i mówi o „naszym wspólnym sukcesie”.

Ale za kulisami…

Gdy ktoś z zespołu wpadnie na dobry pomysł lub osiągnie coś wyjątkowego – manager przypisuje to sobie. Zdarza się, że usuwa nazwisko pracownika z prezentacji, zmienia slajdy, a następnie wysyła je do zarządu jako „swoje” opracowanie. W firmowej narracji to on jest „liderem zmian”, „wizjonerem” i „architektem sukcesu”.

Gdy ktoś z zespołu zaczyna być dostrzegany przez wyższe szczeble firmy, manager stopniowo marginalizuje tę osobę, krytykuje jej styl komunikacji, wypomina drobne błędy lub otwarcie sugeruje, że „nie nadaje się na większe projekty”. Z czasem taka osoba traci motywację albo… odchodzi.

Na zewnątrz – wizerunek charyzmatycznego lidera. Wewnątrz zespołu – chaos, wypalenie, nieufność i rotacja.

Kolejny przykład:

Wyobraź sobie nauczycielkę rozwoju osobistego, która na warsztatach mówi o zaufaniu, etyce i „czystych intencjach”. Uczestnicy traktują ją jak autorytet. Tymczasem poza sceną…

Po jednym z warsztatów zaczyna wypytywać wspólnych znajomych o prywatne życie jednej z uczestniczek, z którą wcześniej była blisko. Czuje się przez nią „zagrożona” – bo ta kobieta zaczęła prowadzić własne zajęcia i zbierać dobre opinie.

Nauczycielka zaczyna pisać e-maile do osób z branży, sugerując, że tamta kobieta „ma problemy emocjonalne, nie powinna pracować z ludźmi”, a nawet podaje szczegóły z jej prywatnej historii, które usłyszała podczas zaufanych rozmów.

Robi to pod pozorem „troski o innych” – ale w rzeczywistości celem jest ochrona własnego wizerunku i eliminacja konkurencji. Wszystko z uśmiechem i przy jednoczesnym głoszeniu haseł o „miłości i świetle”.

Współpraca z narcyzem – chaos, manipulacja, koszty

Współpraca z osobą narcystyczną często bywa chaotyczna, nieefektywna i prowadzi do nadmiernych kosztów – zarówno emocjonalnych, jak i finansowych. Oto jak narcyz może łamać etykę pracy:

Brak pracy zespołowej

Narcyz nie gra do jednej bramki. Przedkłada własne interesy nad dobro zespołu. Może przypisywać sobie cudze zasługi lub sabotować działania innych.

Manipulacja i oszustwo

Rozpowszechnianie fałszywych informacji, wyolbrzymianie osiągnięć, oczernianie kolegów – wszystko po to, by zdobyć przewagę.

Opór wobec autorytetów

Chociaż może udawać zgodność, narcyz wewnętrznie nie akceptuje zasad. Zamiast otwarcie odmówić – będzie sabotował, oczerniał i podważał decyzje innych.

Wykorzystywanie innych

Narcyz potrafi eksploatować innych do pracy na swoją rzecz, by potem twierdzić, że „wszystko robi sama” – a jednocześnie prywatnie chwalić się: „mam 30 ludzi, którzy pracują na mnie”.

Egoistyczne priorytety

W miejscu pracy narcyz dba wyłącznie o swoje interesy, władzę, uznanie i awans, często depcząc innych po drodze.

Brak empatii

Nawet jeśli narcyz potrafi udawać empatię kognitywną, to emocjonalnie nie przejmuje się dobrem innych. Nie interesuje go, jak jego działania wpływają na współpracowników.

Nieetyczne działania

Kłamstwa, manipulacje, obchodzenie zasad – wszystko to jest akceptowalne, jeśli tylko pozwala utrzymać kontrolę i pozory.

---

Skąd bierze się to zachowanie?

Za takim stylem działania stoi osobowość narcystyczna: głęboka potrzeba podziwu, brak empatii, wielkościowe przekonanie o sobie i obawa przed zdemaskowaniem. Narcyz zrobi wiele, by utrzymać swoją fasadę – nawet kosztem ludzi, zespołu czy firmy.

---

Jak się chronić?

• Ustal granice – jasno określ swoje zasady i nie pozwól ich przekraczać. Granice są dla Ciebie, narcyz ich nie uszanuje.
• Dokumentuj – zapisuj naruszenia, słowa, sytuacje.
• Nie daj się wciągnąć w emocjonalną manipulację – zachowuj profesjonalizm.
• Korzystaj z wsparcia – HR, przełożeni, zaufane osoby mogą pomóc.
• Dbaj o siebie – Twoje zdrowie psychiczne jest najważniejsze.