Dlaczego narcyzowi wszystko uchodzi na sucho?

Dlaczego osoba, która krzywdzi innych, upokarza, manipuluje i wykorzystuje – często wychodzi na ofiarę? Dlaczego to ona dostaje uwagę, wsparcie i współczucie – czyli paliwo narcystyczne, które jest jej niezbędne do funkcjonowania?

Narcyz potrzebuje jak największego grona osób, które pełnią w jego/jej życiu konkretne role:

1. Zewnętrzni „fani”

To osoby, które wierzą w idealny wizerunek – widzą tylko maskę: charyzmatyczną, wspaniałą, szlachetną. Są zazwyczaj bardziej oddaleni – klienci, znajomi, przyjaciele „od święta”, obserwatorzy w mediach. Zasilają narcyza uwagą, podziwem, komplementami i bezkrytycznym wsparciem. To jest dla niego / niej paliwo emocjonalne.

2. Wewnętrzny kozioł ofiarny

Narcyz potrzebuje także kogoś bliżej – jednej lub kilku osób, które może dewaluować, czyli:
– źle traktować,
– upokarzać,
– obarczać winą,
– projektować na nie własne błędy,
– prowokować, a następnie oskarżać o „złość” lub „zazdrość”.

Im bliżej narcyza – tym gorzej.
Bliscy stają się obiektem emocjonalnych nadużyć, ponieważ nie kupują już tylko maski. Widzą więcej – a to dla narcyza zagrażające.

Dlaczego to działa?

Zewnętrzne osoby pozostają w tzw. fazie idealizacji – narcyz nie traktuje ich źle, bo są użyteczni jako świadkowie jego „cudowności”. Gdy ofiara zacznie mówić prawdę o przemocy emocjonalnej lub manipulacji, narcyz ma już przygotowaną obronę: „To niemożliwe, przecież to taka dobra osoba!”.

W efekcie:
– prawdziwa ofiara zostaje uznana za „toksyczną”,
– narcyz zbiera współczucie i uwagę,
– a jego wizerunek zostaje ocalony.

To klasyczna, często nieświadoma strategia narcyza – ale bardzo skuteczna.

---

To my tworzymy przestrzeń dla narcyzmu

Społeczeństwo, które nie rozpoznaje czerwonych flag, przymyka oko, nie reaguje – mimowolnie wspiera takie destrukcyjne mechanizmy. Dlatego potrzebujemy wiedzy, odwagi i świadomości, by nie dać się wciągnąć w rolę karmiciela, widza albo… kozła ofiarnego.

Co możesz zrobić, gdy to widzisz?

Jeśli obserwujesz sytuację, w której jedna osoba jest idealizowana, a druga – coraz bardziej izolowana, obwiniana i gaszona – zatrzymaj się na chwilę. Pomyśl, czy to, co widzisz, jest pełnym obrazem, czy tylko fasadą. Zadaj sobie pytania:
– Kto “ma” prawo głosu, a kto jest uciszany?
– Czy „ofiarą” nie jest ten, kto kontroluje narrację i zdobywa uwagę w agresywny, krzykliwy sposób?
– Czy wspierając jedną stronę, nie ranisz drugiej?

Nie musisz być sędzią ani terapeutą. Wystarczy, że nie dokładasz się do tego, choćby przez milczenie czy lajki. Twoja wrażliwość, rozsądek i świadomość mogą zatrzymać łańcuch krzywdy – albo choć pomóc jednej osobie, która została sama z prawdą, której nikt nie chce usłyszeć.