Dlaczego zachowania osoby narcystycznej są często zaskakujące, niezrozumiałe? Są dyktowane narcyzmem, specyficznym sposobem myślenia, dlatego dobrze jest poznać tę specyficzną perspektywę, aby szybko zauważyć „czerwone flagi” ostrzegawcze i iść w odwrotnym kierunku. 

Jeśli nie zachowanie narcystyczne nie jest dla Ciebie zrozumiałe i nie miałaś pojęcia, że tak można myśleć – to gratulacje dla Ciebie! Nie czuj się gorzej, że dałaś się oszukać, ponieważ nie myślisz w manipulacyjny sposób.

Jeśli podoba Ci się temat, czytaj dalej:

Dlaczego narcyz zachowuje się „dziwnie”? To nie Ty, to jego / jej świat…

Zachowania osoby narcystycznej mogą wydawać się zaskakujące, nielogiczne, a czasem wręcz absurdalne. Z jednej strony – komplementy i czułość. Z drugiej – chłód, ignorowanie, cicha kara. Jednego dnia entuzjazm, drugiego – obrażone milczenie. W jednej chwili jesteś wyjątkowa, w drugiej – bezwartościowa. Dla wielu osób, które nie miały wcześniej kontaktu z taką osobowością, to może być szokujące i bardzo dezorientujące.

Ale to, co dla Ciebie jest nielogiczne, dla osoby narcystycznej jest… “logiczne”. Choć ten sposób działania może być trudny do zrozumienia, to jest on częścią ich specyficznego systemu myślenia – wewnętrznego świata opartego nie na wzajemności, lecz na dominacji, kontroli, potrzebie podziwu i ukrywaniu własnej kruchości.

Narcyz nie działa w oparciu o zdrową relację typu „ja – ty”. On myśli w kategoriach: „co mi to da?”, „czy wyglądam lepiej?”, „kto wygrywa, a kto przegrywa?”. I właśnie dlatego jego zachowania często wydają się skrajne, zimne, niespójne – bo nie są budowane na empatii, tylko na mechanizmach przetrwania ego.

Na przykład: jeśli odniosłaś sukces i jesteś z siebie dumna – w zdrowej relacji spotkałabyś się z radością i gratulacjami. Ale narcyz może Cię wtedy zignorować, pomniejszyć Twój wysiłek lub… obrazić się. Dlaczego? Bo Twoje światło przyćmiewa jego ego. Bo Twoja siła uświadamia mu jego wewnętrzną słabość. To nie ma sensu dla osoby empatycznej – ale dla narcyza to zagrożenie statusu, więc reaguje atakiem lub wycofaniem.

To samo dotyczy np. cichych dni, gaslightingu, emocjonalnych kar – z zewnątrz wyglądają jak „humory” albo „dziecinność”, ale z psychologicznego punktu widzenia są strategiami kontroli. Narcyz nie umie rozmawiać o emocjach otwarcie, nie przyznaje się do błędów, nie reguluje napięcia jak dorosły – więc sięga po manipulację, milczenie, obrażanie się lub tworzenie chaosu.

I właśnie dlatego tak ważne jest, by znać specyfikę osobowości narcystycznej. To nie chodzi o etykietkowanie kogoś ani o szukanie diagnoz – tylko o to, żeby wiedzieć, z czym ma się do czynienia. Bo jeśli nie znasz tych mechanizmów, możesz przez długi czas czuć się zdezorientowana i winna. Możesz pytać siebie: czy to ja przesadzam? czy źle się zachowałam? czy coś jest ze mną nie tak?

Ale odpowiedź często brzmi: nie. Nie z Tobą jest problem – tylko z tym, że patrzysz na świat przez pryzmat empatii, a on działa w logice narcystycznej.

Jeśli nigdy nie przyszłoby Ci do głowy, że ktoś może udawać emocje tylko po to, żeby zdobyć uwagę – to bardzo dobrze o Tobie świadczy. Jeśli nie potrafisz wyobrazić sobie, że ktoś celowo krzywdzi, a potem wmawia Ci, że „to dla Twojego dobra” – to znak, że masz zdrową strukturę emocjonalną. Jeśli nie umiesz „przewidzieć” manipulacji – to nie dlatego, że jesteś naiwna. Tylko dlatego, że nie myślisz jak manipulator.

I właśnie dlatego, jeśli kiedyś dałaś się oszukać, zmanipulować, zdominować – nie obwiniaj się. To nie była słabość. To była empatia. To było człowieczeństwo. To było zaufanie, które w zdrowej relacji byłoby pięknym fundamentem. Tyle że trafiło na osobę, która nie potrafiła go uszanować.

Zamiast więc pytać: dlaczego nie zauważyłam wcześniej?, zapytaj: czego się teraz nauczyłam? Może to pierwszy raz, kiedy słyszysz o „czerwonych flagach”? Może dopiero zaczynasz rozumieć, że nie każdy myśli jak Ty? To w porządku. Każdy moment na przebudzenie i naukę jest dobry. A świadomość mechanizmów narcystycznych to pierwszy krok, by ich więcej nie usprawiedliwiać, nie tłumaczyć i nie przyjmować jako normy.

Masz prawo oczekiwać relacji opartej na zaufaniu i szczerości. Masz prawo nie być analizowana w negatywnym świetle, testowana, karana za emocje. Masz prawo do związku, w którym druga osoba nie potrzebuje Cię „zrozumieć”, by Cię szanować.

A narcyz? On / ona będzie dalej działać według swoich reguł. Ale Ty nie musisz już w tej grze uczestniczyć.

Jeśli chcesz poznać temat bardziej szczegółowo, zajrzyj tutaj.