Definicja DARVO

DARVO to termin powstały w Stanach Zjednoczonych, opisujący jedną z najczęściej stosowanych technik manipulacji przez osoby unikające odpowiedzialności, stosujące przemoc psychiczną lub tworzące fałszywe narracje.

Słowo DARVO jest akronimem:

• D — Deny – zaprzeczenie
• A — Attack – atak
• R — Reverse – odwrócenie
• V — Victim – ofiary
• O — Offender – i sprawcy

Czyli: zaprzeczenie – atak – odwrócenie ról (sprawcy i ofiary).

To procedura wykorzystywana przez narcyzów, agresorów, manipulatorów, a także osoby, które nie przyjmują żadnej odpowiedzialności za swoje zachowanie.

DARVO jest szczególnie niebezpieczne w zawodach opartych na pracy z ludźmi: w policji, służbie zdrowia, edukacji, HR, zarządzaniu czy pomocy społecznej.

---

Jak wygląda DARVO w praktyce?

1. Zaprzeczenie („To się nie wydarzyło.”)

Sprawca natychmiast neguje fakt, który jest oczywisty.
Często robi to pewnym tonem, aby zdyskredytować świadków lub ofiarę.

2. Atak („To ty robisz problem.”)

Próba zastraszenia, obwinienia lub zawstydzenia osoby, która zgłasza problem.

3. Odwrócenie ról („Ja tu jestem pokrzywdzony.”)

Sprawca przedstawia siebie jako pokrzywdzonego, a faktyczną ofiarę jako agresora, winowajcę lub prowokatora.

---

Przykład z życia: przemoc fizyczna i interwencja policji

Wyobraźmy sobie sytuację:
Ktoś widzi mężczyznę szarpiącego i uderzającego kobietę na ulicy.
Świadek dzwoni na policję.

Po przyjeździe funkcjonariuszy mężczyzna:

– całkowicie zaprzecza zdarzeniu (deny)
– natychmiast zaczyna atakować kobietę słownie (attack)
– podkreśla, że to ona jest „niestała emocjonalnie”, „ma problemy psychiczne”, „prowokuje”, „kłamie” (reverse victim and offender)

W efekcie policja — jeśli nie zna mechanizmu DARVO — może zacząć podejrzewać prawdziwą ofiarę i odpuszczać faktycznego sprawcę.

To dlatego rozumienie DARVO jest tak ważne w zawodach, które wymagają oceny konfliktów i przemocy.

---

DARVO w pracy: subtelny, ale równie niszczący

DARVO nie dotyczy jedynie przemocy fizycznej czy relacji intymnych.
Często pojawia się w środowisku pracy.

Przykład:
Ktoś zawalił projekt, nie dotrzymał terminu albo popełnił błąd.
Gdy pytasz, co się stało, słyszysz:

– „To nieprawda, ty źle zorganizowałaś pracę.”
– „Nie przekazałaś mi wszystkich informacji.” (choć wiesz, że przekazałaś)
– „Przez ciebie mam teraz problemy.”

Znów: zaprzeczenie – atak – odwrócenie ról.

Osoba, która naprawdę zawiniła, wychodzi z sytuacji obronną ręką.
Osoba, która ma najwięcej odpowiedzialności i kultury osobistej — zaczyna czuć się winna.

---

Dlaczego DARVO działa tak dobrze?

Bo opiera się na:

– pewności siebie sprawcy
– manipulacji narracją
– chaosie emocjonalnym
– zaskoczeniu
– presji społecznej
– automatycznym szukaniu symetrii („pewnie oboje mają coś na sumieniu”)
– dyskredytacji ofiary

Ofiary często biorą odpowiedzialność za dużo.
Sprawcy — za nic.

---

Jak reagować na DARVO?

1. Zachowaj spokój

DARVO ma Cię wyprowadzić z równowagi, aby wyglądało, że „to ty jesteś problemem”.

2. Ogranicz tłumaczenie

Im więcej mówisz, tym łatwiej manipulować twoimi słowami.

3. Operuj tylko faktami i dowodami

Data, godzina, dokument, wiadomość, świadek — bez emocjonalnych historii, przynajmniej na początku i do wybranych osób.

4. Utnij komunikację do minimum

Krótko, precyzyjnie, bez wchodzenia w narrację sprawcy.

5. Wprowadź trzecią stronę

Mediator, przełożony, HR, funkcjonariusz — DARVO traci siłę, gdy obecna jest osoba postronna.

6. Sprawdź, kto w konflikcie najbardziej atakuje

W relacjach DARVO bardzo często agresor jest tym, który najgłośniej krzyczy o swojej „niewinności”.

---

Najważniejsze zdanie z tego artykułu:

Sprawcy nie biorą odpowiedzialności. Ofiary biorą jej za dużo.

Zrozumienie DARVO pomaga rozpoznać manipulację, zatrzymać fałszywą narrację i chronić siebie oraz innych przed niesprawiedliwym odwracaniem ról.