W rozwoju osobistym często słyszymy, że powinniśmy się nie bać. Owszem, to popularne przesłanie, ale w praktyce… strach jest niezbędny.

Uregulowany strach to naturalny mechanizm ochronny, który niesie ważne informacje o otoczeniu i ryzyku. To on sprawia, że unikamy niebezpiecznych sytuacji lub podejmujemy decyzje w sposób przemyślany i bezpieczny.

W psychologii rozróżnia się strach od lęku, choć w codziennym życiu nie zawsze trzeba wnikać w te definicje – ważniejsze jest, by zauważać, co czujesz i jak na to reagujesz.
Strach = reakcja na konkretną, realną sytuację.
Lęk = przewlekłe, nieokreślone poczucie zagrożenia, często wyobrażone.

Jak działa strach?

W sytuacjach stresowych organizm uruchamia jedną z trzech reakcji:

• Ucieczka – instynktowna próba oddalenia się od zagrożenia
• Atak – obrona przed niebezpieczeństwem
• Paraliż – zamrożenie i wyczekiwanie na rozwój sytuacji

Te reakcje aktywują przepływ krwi do kończyn, przyspieszają pracę serca i mobilizują energię do działania dzięki wydzielaniu hormonów, np. adrenaliny. Nie ma wtedy czasu na rozmyślanie – liczy się szybka, skuteczna reakcja.

Pytanie do Ciebie: jaka jest Twoja automatyczna reakcja w stresie – ucieczka, atak, czy paraliż?

Kiedy strach staje się problemem

Problem pojawia się, gdy zagrożenia nie widać, a my sami je sobie wyobrażamy lub przesadnie się martwimy.

• Tworzenie scenariuszy katastrof w głowie
• Samo-straszenie i negatywne myślenie
• Wpadanie w histerię lub panikę

To często domena ego, które próbuje kontrolować rzeczywistość i „chronić” Cię w sposób iluzoryczny.

Uregulowany strach jako sprzymierzeniec

Gdy strach jest uregulowany, działa w sposób pozytywny i konstruktywny:

• Wyostrza zmysły
• Pobudza intuicję
• Przygotowuje do najlepszej możliwej akcji w momencie zagrożenia
• Nie prowadzi do paniki, lecz do ostrożności i gotowości

W praktyce oznacza to, że możesz czuć lęk i jednocześnie pozostać spokojna i świadoma swoich wyborów.

Jak korzystać z uregulowanego strachu

1. Obserwuj swoje reakcje – zauważ, kiedy strach jest realny, a kiedy wyobrażony.
2. Akceptuj uczucie – nie uciekaj przed nim, przytul swoje emocje.
3. Działaj świadomie – wykorzystaj energię strachu do przygotowania się lub podjęcia odpowiedniej akcji.
4. Rozróżniaj ego i intuicję – ego straszy, intuicja ostrzega.

Ćwiczenie – korzystanie z uregulowanego strachu w praktyce

Gdy poczujesz strach lub niepokój, zatrzymaj się na chwilę (o ile nie jest to sytuacja wymagająca natychmiastowej reakcji) i zrób 3 kroki świadomej reakcji:

1. Zauważ i nazwij strach – powiedz sobie w myślach: „Czuję strach, bo…”, np. „boję się, że coś pójdzie nie tak”.
2. Oddech i akceptacja – weź kilka głębokich oddechów, przytul swoje uczucia, nie oceniaj ich, nie próbuj od razu zmieniać.
3. Świadome działanie – wybierz jeden mały krok, który możesz teraz podjąć, zamiast próbować od razu „rozwiązać wszystko”. Nawet drobny ruch do przodu to sukces.

To ćwiczenie pomaga zamienić lęk w informację i energię do działania, zamiast w panikę czy unikanie.