Kiedy toksyczna osoba nie może już Ciebie kontrolować, będzie próbowała kontrolować to, jak inni Cię widzą i traktują.

To jeden ze stałych wzorców działania osób narcystycznych: oczernianie i szerzenie negatywnych opinii na temat osoby, która się im przeciwstawiła, odeszła lub miała własne zdanie. Taka osoba może być przedstawiana jako niestabilna, toksyczna, agresywna czy nawet niebezpieczna – wszystko po to, by narcyz odzyskał poczucie kontroli, tym razem przez opinię otoczenia.

W zależności od osobowości, ten proces może przybrać różne formy: od bezpośrednich, agresywnych ataków po subtelne, wyrafinowane szpileczki i sugestie.

Kim są “latające małpy”?

Osoby, które ślepo wierzą narcyzowi, wspierają go lub przekazują dalej jego narrację, określane są mianem “latających małp”. Nazwa pochodzi z baśni “Czarnoksiężnik z krainy Oz”, w której zła czarownica wysyłała swoje małpy, by ścigały i atakowały jej wrogów. W świecie narcyzmu to osoby, które nie mając pełnego obrazu sytuacji, uczestniczą w kampanii przeciwko Tobie.

Czasem robią to świadomie, czasem zostają zmanipulowane. Niekiedy nawet nie wiedzą, że wspierają toksyczne schematy.

Ego a narcyzm – ważne rozróżnienie

Każdy człowiek ma ego. Ego to struktura psychiczna powstała w wyniku wychowania i doświadczeń. Jest skupione na sobie, czasem egoistyczne, chce kontroli, aprobaty, racji. Ego każdego z nas może mieć momenty, gdy nadaje innym etykiety, upraszcza obraz rzeczywistości, chce odreagować złość czy frustrację.

To zupełnie co innego niż osobowość narcystyczna (NPD). Narcyz nie tylko etykietuje – on projektuje swoje cechy na innych, kłamie, manipuluje, gra ofiarę i nie ma empatii emocjonalnej. W jego narracji to on jest krzywdzony, a Ty jesteś wrogiem.

Co robić, gdy jesteś oczerniana?

• Nie reaguj bezpośrednio na zaczepki narcyza – to tylko nakarmi jego ego.
• Zbieraj dowody (wiadomości, e-maile, nagrania) – mogą być przydatne np. w sytuacjach zawodowych.
• Rozmawiaj z osobami, którym ufasz – nie wszystko trzeba wyjaśniać wszystkim.
• Daj ludziom przestrzeń na własne wnioski – z czasem zobaczą prawdę.
• Nie wdawaj się w długie rozmowy i tłumaczenia – to paliwo dla dalszych plotek.
• Zadbaj o siebie – fizycznie, emocjonalnie, duchowo.
• Jeśli sprawa jest poważna, skorzystaj z pomocy prawnika lub mediatora.

Nie bądź ofiarą, nie bądź “narcyzem”

Możesz czuć pokusę, by odpowiedzieć tym samym: oskarżeniami, plotkami, ujawnianiem tajemnic. Ale pamiętaj, że nie musisz wchodzić w rolę, jaką narcyz chce Ci przypisać. Zachowuj się z godnością i bądź spójna ze swoimi wartościami.

Stań w swojej obronie, gdy trzeba, ale nie daj się wciągnąć w grę pozorów.

Strategia? Brak reakcji, konsekwencja i skoncentrowanie się na sobie. Narcyz się znudzi, gdy nie otrzyma paliwa.

To nie jest łatwe. Ale to jest możliwe.